Atención! Este sitio emprega cookies e tecnoloxías similares.

Máis información

Acepto

En cumprimento do artigo 22.2 da Lei de Servizos da Sociedade da Información e conforme ao disposto no artigo 5 da Lei Orgánica 15/1999, de 13 de dicembro, de Protección de Datos de Carácter Persoal e demais normativa ou recomendacións que resulten de aplicación (tales como a Guía de Cookies da Axencia Española de Protección de Datos-AEPD), DataLib Servizos Documentais, S.L. informa aos usuarios da web de que o acceso a este sitio implica a utilización de cookies.

Unha cookie é un ficheiro que se descarga no seu ordenador ao acceder a determinadas páxinas web. As cookies permiten a unha páxina web, entre outras cousas, almacenar e recuperar información sobre os hábitos de navegación dun usuario ou do seu equipo e, dependendo da información que conteñan e da forma en que utilice o seu equipo, poden utilizarse para recoñecer ao usuario. Tal como recolle a "Guía sobre el uso de las cookies" da AEPD, segundo a finalidade para a que se traten os datos obtidos a través das cookies, podemos distinguir entre:

- Cookies técnicas. Son aquelas que permiten ao usuario a navegación a través dunha páxina web, plataforma ou aplicación e a utilización das diferentes opcións ou servizos que nela existan como, por exemplo, controlar o tráfico e a comunicación de datos, identificar a sesión, acceder a partes de acceso restrinxido, recordar os elementos que integran un pedido, realizar o proceso de compra dun pedido, realizar a solicitude de inscrición ou participación nun evento, utilizar elementos de seguridade durante a navegación, almacenar contidos para a difusión de vídeos ou son ou compartir contidos a través de redes sociais.

- Cookies de personalización. Correspondería a aquelas que permiten ao usuario acceder ao servizo con algunhas características de carácter xeral predefinidas en función dunha serie de criterios no terminal do usuario como por exemplo serian o idioma, o tipo de navegador a través da cal accede ao servizo, a configuración rexional desde onde accede ao servizo, etc.

- Cookies de análise. Son aquelas que permiten ao responsable das mesmas, o seguimento e análise do comportamento dos usuarios dos sitios web aos que están vinculadas. A información recollida mediante este tipo de cookies utilízase na medición da actividade dos sitios web, aplicación ou plataforma e para a elaboración de perfís de navegación dos usuarios de ditos sitios, aplicacións e plataformas, co fin de introducir melloras en función do anlaíse dos datos de uso que fan os usuarios do servizo.

- Cookies publicitarias. Son aquelas que permiten a xestión, da forma máis eficaz posible, dos espazos publicitarios que, no seu caso, o editor incluíra nunha páxina web, aplicación ou plataforma dende a que presta o servizo solicitado en base a criterios como o contido editado ou a frecuencia na que se mostran os anuncios.

- Cookies de publicidade comportamental. Son aquelas que permiten a xestión, da forma máis eficaz posible, dos espazos publicitarios que, no seu caso, o editor incluíse nunha páxina web, aplicación ou plataforma dende a que presta o servizo solicitado. Estas cookies almacenan información do comportamento dos usuarios obtida a través da observación continuada dos seus hábitos de navegación, o cal permite desenvolver un perfil específico para mostrar publicidade en función do mesmo.

As aplicacións de terceiros nos prestan o servizo de medición e análise da audiencia das páxinas da nosa web, descarga de vídeos e documentos, facilitar e monitorizar a conexión e a publicación de contidos entre a web de Fervenzas Literarias e redes sociais como Facebook, Twitter, Linkedin...

A información que obteñen está relacionada co número de páxinas visitadas, idioma, rede social na que se publican as nosas novas, cidade ou rexión á que está asignada a dirección IP dende a que se accede, o número de novos usuarios, frecuencia, tempo e reincidencia das visitas, navegador e operador ou tipo de terminal dende o que se realiza a visita.

Asimesmo elas mesmas poden utilizar estes datos para mellorar os seus propios servizos e para ofrecer servizos a outras empresas. Pode coñecer eses outros usos dende as ligazóns indicadas.

O control das cookies instaladas no seu equipo debe facerse mediante a configuración das opcións do navegador que use:

En cumprimento do establecido no artigo 5 da Lei Orgánica 15/1999, de 13 de decembro, de Protección de Datos de Carácter Personal (en adiante, LOPD), informámoslle de modo expreso, preciso e inequívoco que a información que se obteña a través das cookies que se instalen no seu ordenador será utilizada coas seguintes finalidades: identificar a sesión e acceder a partes de acceso restrinxido.

Os destinatarios da información que se obteña a través das cookies que se instalen no seu ordenador serán as seguintes entidades: O editor responsable da web e responsable do tratamento: DataLib Servizos Documentais, S.L.

Conversamos con... Ilustradores galegos

Rate this item
(21 votes)

 ilustradores-galicia

 

Nas últimas décadas un dos elos que máis destacou no sistema literario galego foi o da ilustración. Se botamos a vista atrás atopamos a artistas como Miguelanxo Prado, Fran Jaraba, Xosé Cobas, Xaquín Marín... Nomes aos que habería que sumar outros máis e que foron partícipes do inicio da profesionalización do ilustrador en Galicia. Achandaron un camiño para que as e os novos ilustradores recollan o seu bastón de revezo e sigan a percorren ese vieiro. E abofé que o están a conseguir. Ano tras ano vemos como os nosos ilustradores exportan o seu traballo; como editoriais foráneas interésanse polo traballo que se fai no noso país. Todo isto acadado pola conxunción de talento e moito traballo.

Para pulsar o momento actual da ilustración galega conversamos con tres grandes ilustradores: Xosé Tomás, Kiko da Silva e Ana Santiso.

Xosé Tomás está a desenvolver nos últimos anos unha prolífica actividade como ilustrador. O seu traballo está publicado en algunhas das editoriais galegas e do resto do estado máis importantes. Centrado na ilustración infantil e xuvenil, o pasado ano publicou o seu primeiro traballo de banda deseñada: Nómades, en Galaxia. Recentemento saíu do prelo o seu último traballo, Verdedades (Biblos), con textos de Yolanda Castaño. O ano pasado os e as lectoras de Fervenzas Literarias escollérono como Mellor Ilustrador do Ano.

Kiko da Silva é un dos nomes imprescindibles da banda deseñada galega. Leva anos publicando o seu traballo en revistas e xornais como Golfiño, El Jueves ou La Voz de Galicia e sacou adiante as revistas BDBanda e Retranca. No eido da ilustración para libros ten títulos imprescindibles como Cando Martiño tivo ganas de mexar na Noite de Reis, Moncho e a mancha ou Rato de campo e rato de cidade. No 2012 fundou a primeira Escola Profesional de Banda Deseñada e ilustración de Galicia, O Garaxe Hermético, na que traballa como mestre. Actualmente está a traballar na súa primeira novela gráfica, titulada Baixo a sombra das pedras flotantes.

Ana Santiso, a pesares da súa xuventude, ten desenvolvido un amplo e magnífico traballo no mundo da ilustración. Súa é a responsabilidade gráfica dos libros Cormarín, de Xoan Babarro; Os poderes máxicos de Aitema, de Concha Blanco; Brais e os demáis, de Manuel Darriba; Rebelión na charca, de Miro Villar, etc. Como autora ten publicados Xan o das Fabas Máxicas e Tucho Despistes. O de Ana Santiso é un dos nomes que nos vindeiros anos dará moitas alegrías á ilustración galega.

Con Ilustradores galegos iniciamos unha nova xeira de conversas onde falaremos cos diferentes actores que participan do sistema literario galego. Isto ten como obxectivo achegar aos lectores o traballo, moitas veces silencioso, que os diferentes colectivos desenvolven ao redor do mundo do libro.

 


 

 

Fervenzas Literarias: Para unha profesión tan vocacional como é o da ilustración. Cales foron eses primeiros pasos andados para terminar chegando e quedando definitivamente nela?

Xosé Tomás (X.T.): No meu caso foi de absoluta casualidade. Eu son filólogo e formativamente non tiven ningunha relación coa arte. O meu interese pola comunicación levou a expresarme a través da ilustración, pero ata chegar alí o meu camiño transitou por fora dos vieiros habituais. Acodes ao mercado editorial, e vánseche abrindo algunhas portas (e outras que non, claro).

Kiko da Silva (K.D.S.): Eu tíveno moi claro dende sempre. De feito, antes de saber que existía unha profesión que se denominaba “ilustrador” era consciente do meu interese por contar historias a través de imaxes. Eu principiei nos anos 90 e cheguei ao mundo da ilustración pola imposibilidade de entrar nun inexistente mercado de banda deseñada. A ilustración permitiu dedicarme profesionalmente ao mundo do libro e, aínda que a miña formación é en Belas Artes, considérome unha persoa totalmente autodidacta.

 

Vendo a nova fornada de ilustradores, moitos proceden de centros de formación, como a Facultade de Belas Artes de Pontevedra ou a Escola de Artes Pablo Picasso da Coruña. Serve de pulo para o artista introducirse no mundo da ilustración a través destes centros de formación?

Ana Santiso (A.S.): Dende logo que si. Eu, por exemplo, estudei Belas Artes, en Pontevedra, e Ilustración, na Escola Massana en Barcelona. Sobre todo esta última facilitoume moito a adaptación ao mundo laboral. E son nove anos adicándome exclusivamente a debuxar, a comunicar a través da imaxe, a reflexionar sobre o xeito de facelo… e rodeada de xente adicada ó mesmo.

De todas maneiras esta formación non é para nada imprescindible, segue habendo moitos ilustradores autodidactas, hai moitos cursos e talleres e moita información en internet. E como en calquera formación oficial hai materias e docentes que non che aportan nada e mesmo supoñen unha perda de tempo.

K.D.S.: Sobre esa relación entre ilustración e Belas Artes hai un factor que non se soe mencionar, que sería o forte carácter da xente que se dedica á ilustración estudando Belas Artes. Se dende a facultade son os propios profesores os que te din que iso que ti fas non é arte, que a ilustración non é unha saída artística, desaniman á xente. Tiven compañeiros que entraron na facultade querendo se dedicar á ilustración e abandonaron esa idea porque lles machacaron, literalmente. Eu estou totalmente convencido de que os que saímos desa facultade ilustrando, fixémolo por convicción propia.

X.T.: Case todos os casos que eu coñezo ou ben ilustraban antes de estudar -e esperaban mellorar cos estudos as súas técnicas- ou ben deixaron os estudos para dedicarse á ilustración. A miña impresión é que ese sistema apagou o espírito emprendedor de moitos artistas.

 

Ao neno o primeiro que lle entra polos ollos é a ilustración. Vedes a ilustración como unha linguaxe? O ilustrador é un narrador que utiliza a imaxe en lugar da palabra?

X.T.: Como opinión persoal, para min a ilustración é un tipo de arte narrativa. A ilustración está máis vencellada á literatura que a outras manifestacións estéticas, sen estar disputadas. Un bo contador de historias non precisa dunha técnica excesivamente depurada para facelo ben. Un amigo meu, gravador, sempre di que na arte e no amor o exceso de técnica pode escarallalo todo. Tes que transmitir esencias.

Hai un libro de Teresa Durán, unha escritora catalá para nenos, que se titula Leer antes de leer, onde reflicte moi ben todo isto: O neno entra nas palabras a través da imaxe.

K.D.S.: As cavernas están cheas de contos debuxados. Para min o debuxo é o idioma universal. Se nos ensinaran co mesmo interese a debuxar como a escribir estou seguro de que agora mesmo non teríamos ningún problema idiomático. Nas escolas ensínase debuxo técnico porque pode ter algunha connotación de aplicación profesional para o día de mañá; sen embargo, o artístico considérase como debuxo libre. Eu nunca puiden entender a que facían referían con iso de libre...

X.T.: Hai anos tiven no instituto unha rapaza cun expediente académico verdadeiramente brillante que foi pola pola de ciencias puras. Ela quería ter como materia debuxo artístico pero o sistema non llo permitía. Cando lle preguntaban polo seu interese ela respondía que quería dedicarse á medicina e quería explicar dun xeito pedagóxico as doenzas aos seus pacientes.

 

 O Premio Nacional de Ilustración do pasado ano, Emilio Urberuaga, dicía que ilustrando transmites o teu punto de vista, o que es e como sentes. En que se diferenza a ilustración doutras formas artísticas? Como expresa a ilustración os anhelos do artista?

A.S.: O ilustrador transmite eses anhelos do mesmo xeito que un pintor, un escultor ou un arquitecto. A diferenza está en que falamos dunha arte máis concreta por mor dese compoñente narrativo á que está asociada a ilustración, moitas veces condicionada polo texto literario. Pero cando sentas a traballar e tes que poñer o mellor de ti é exactamente o mesmo cando ilustras, que cando pintas un cadro, ou cando te dedicas a outras artes.

K.D.S.: As veces cáese no erro de que o feito de acompañar as ilustracións un texto o labor do ilustrador redúcese simplemente a ser un codificador de palabras a través de imaxes, e iso é absurdo.

 

Miguelanxo Prado, Xan López, Mª Fe Quesada, Fran Jaraba, Xosé Cobas... Son algunhas das figuras claves da ilustración galega. Exemplos a seguir ou comezo para trazar un camiño propio?

A.S.: Eu recordo un libro de relatos ilustrados por Miguelanxo Prado que chegou ás miñas mans aos once anos por un sorteo na escola. Aquelas ilustracións cambiaron a miña maneira de ver o debuxo e despertou algo que fixo que hoxe me adique a isto.

K.D.S.: Estamos falando dende o século XXI, onde as novas tecnoloxías permítenche coñecer practicamente como traballa case calquera autor. Cando eu comecei nisto, ver que unha persoa podía vivir da ilustración era unha cousa como de ciencia ficción. Ter autores de prestixio internacional en Galicia e publicando dende Galicia, ter a posibilidade de asistir a unha charla súa, era non só concienciarse un, senón facer ver aos teus pais, ao teu entorno, de que a ilustración é unha profesión e hai quen vive disto. Para min iso foi fundamental.

X.T.: Eu relaciono algúns deses autores que ves de citar, sobre todo a Xosé Cobas, co movemento de renovación pedagóxica da Nova Escola Galega. Iso lévaos a ter certa vea pedagóxica coa xente nova. Eu lembro a Xaquín Marín empurrándome -metaforicamente falando- para que seguise coas miñas ilustracións. Interneime na ilustración serodiamente, e abofé que se non fose por todos eses “veteráns” estou case seguro de que non estaría aquí hoxe en día.

 

Nos últimos dez anos saíron moitos e moi bos ilustradores. Amais de ter un Premio Nacional de Ilustración como Óscar Villán, practicamente todos os anos incorpóranse ilustradores galegos á prestixiosa lista dos White Ravens.

K.D.S.: Poucos anos atrás era practicamente imposible saber o que se facía noutros países no eido da ilustración. Case ninguén podía permitirse viaxar ata Bologna ou ata Frankfurt. Agora todo é máis doado, amais de ser máis barato viaxar tes internet para ver o que se fai fora. Tes a posibilidade de empaparte, de mellorar, de innovar.

A min faime graza que nos metan na mesma xeración a xente nada nos setenta con outros que naceron nos oitenta e outros dos sesenta. Ilustradores que entre nós non temos nada que ver. Cando se fala desa xeración tan longa hai xente que pertencería á xeración da xente que coñecemos hoxe en día, que teñen unha carreira e un nome, que fan cousas que tal vez non serían moi comerciais a ollos dos editores e saen agora como algo rompedor, novidoso, cando levan facéndoo dende hai anos.

 

Tamén é de agradecer a internacionalización de editoras que dan unha especial importancia a libros onde o ilustrador ten o mesmo valor que o escritor, como OQO ou Kalandraka, por exemplo.

K.D.S.: Kalandraka, e posteriormente OQO xunto a outras editoriais que se sumaron ao álbum ilustrado, cambiaron o mundo da literatura infantil e xuvenil e da ilustración en Galicia. Ata que Kalandraka asentou a súa proposta de facer álbums ilustrados fora do circuíto educativo, onde estaban os “libros recomendados”, cando principiou a facer libros para o seu consumo como lecer, a ilustración en Galicia estaba nun estado imberbe. Agás contadas excepcións só existían coleccións moi pechadas, coa imaxe supeditada ao texto e unha alarmante precariedade de técnicas e estilos.

X.T.: Algo semellante aconteceu coa narrativa infantil algúns anos antes. Teño falado con autores como Paco Martín, Agustín Fernández Paz ou Xabier P. Docampo, mestres de profesión todos eles, que dicían que no seu momento non atopaban materiais dignos en galego para os cativos. Eles cubriron a súa vocación de escritores por necesidade de mercado. Velaí a relación, por mor dese baleiro, entre escritores e escola e escola e escritores. Iso que sucedeu coa narrativa extrapolouse á ilustración. Por sorte nestes intres o noso traballo xa traspasou ese mundo da escola, tanto a nivel narrativo como a nivel ilustrador.

A.S.: Penso que todo isto axuda a normalizar a ilustración como profesión, iso é bo para nós.

 

E da man dese boom do álbum ilustrado, sentídevos agora máis libres á hora de enfocar o voso traballo?

K.D.S.: Totalmente. Dende que empezou a traballarse o álbum ilustrado en Galicia deixáronse de escoitar, cando te encargaban un traballo, cousas do tipo: “Quero que me fagas este traballo como tal ilustrador”. Por sorte iso desapareceu. Co álbum ilustrado empezouse a ter diferentes visións e perspectivas enriquecedoras para a ilustración galega, o xermolo que serviu de altofalante para que se empezara a escoitar, alén das nosas fronteiras, o traballo que estaban a desenvolver os nosos ilustradores. Un pouco do mesmo xeito que está a acontecer agora coa banda deseñada.

X.T.: Eu creo que hai outro condicionante que xustifica, neste caso, o grande número de ilustradores. En Galicia conviven dúas linguas, unha delas subvencionada, que permite a apertura dun campo de traballo moi grande. As editoriais reciben subvencións para a edición de libro galego e precisan de ilustradores.

K.D.S.: Iso podería aplicarse ao libro galego, pero non á banda deseñada, onde non se destina un patacón. Nese senso é un grande erro porque moitos ilustradores procedemos da banda deseñada e creo que enriquecemos o álbum ilustrado ao incorporar aspectos daquel terreo como o cómic de adultos, a animación, o cartelismo... Antes creo que había unha separación totalmente artificial.

 

Ambos os tres tedes publicados libros onde figurades tanto como ilustradores, como libros onde a autoría dos textos e das ilustracións son vosas. Évos máis cómodo facer vós todo o traballo ou -pola contra- preferides ilustrar para outros autores?

A.S.: Cando fago o traballo eu soa flúe mellor. Imaxe e texto desenvólvense xuntos e podo decidir que conto con palabras e que conto con imaxes. En cambio se teño que ilustrar un texto que xa funciona por si mesmo, o espacio para a ilustración é máis limitado. É moi diferente..

X.T.: Depende tamén do proxecto e de como veña. Do pouco que eu fixen en banda deseñada sentinme cómodo facéndoo eu todo.

K.D.S.: Son cousas totalmente diferentes. Á hora de facer un libro ou cando desenvolves un traballo de banda deseñada vas traballando ao teu ritmo, con liberdade e tempo para movelo ao teu xeito.

 

Normalmente, as encargas de ilustración, como xorden? A iniciativa parte da editorial ou é o propio autor quen solicita un ilustrador determinado?

A.S.: Normalmente é a editora quen me chama para ilustrar un texto. Por outro lado cando atopo un autor que me interesa intento contactar con el e propoñerlle unha colaboración, e buscarlle logo unha saída ao proxecto.

X.T.: Creo que un editor intelixente acepta de bo grao que lle chegue unha parella de creadores cun proxecto definido, no que ambos os dous cren.

K.D.S.: Cando tes unha bagaxe detrás o editor sabe por onde te moves e vai ter unha referencia para chamar a determinado ilustrador cando precise ilustrar certo libro. Se es un autor novel ou só tes un par de libros publicados é un pouco máis difícil contactar coa persoa.

X.T.: Logo está o condicionante de que se logras empatar cun creador acabas como “parella”. Outra cousa que sucede acotío é que unha vez presentado por parte do autor o texto dende a editorial lle pregunten sobre que ilustrador lle gustaría ter para acompañar o texto. O que non é tan frecuente é o caso contrario, que nos pregunten que escritor queremos para as nosas ilustracións.

 

A relación de traballo cos escritores: Contacto fluído ou liberdade total?

X.T.: Mira, nunha ocasión estaba ilustrando o monstro dun libro. Ese monstro estaba tan sumamente descrito no relato que tiven que lle preguntar ao autor sobre o que quería que lle debuxara. El comprendeu o que quería dicir e borrou toda a páxina e escribiu: “O monstro tiña sete cabezas e era horrible”. Só quedoume darlle as grazas.

O ilustrador debe dispor dunha parcela de liberdade, e se non a atopa tena que buscar. Un grupo de traballo da Universidade de La Laguna referiuse a isto co termo “desbordamento”, que ven dicir que a ilustración infantil tende cada vez máis a desbordar o texto. Evidentemente ti non podes ir contra o texto, pero si podes enriquecelo. O álbum ilustrado actual ofrece ao ilustrador unhas marxes amplas de liberdade que el debe aproveitar, e para iso o diálogo co autor é fundamental.

K.D.S.: Se o autor está morto evidentemente non podes dialogar con el. Se te encargan ilustrar a Carapuchiña Vermella o xusto e lóxico por parte do editor é que te dea a liberdade de ilustrala como creas máis conveniente, que non teñas a obriga de facelo do mesmo xeito que as centos de versións que xa hai nos andeis das librarías. Cando ti como ilustrador non podes ter a visión do escritor, polas razóns que sexan, entra en xogo a capacidade do editor de seleccionar un ilustrador concreto que lle dea ao libro un valor engadido polas ilustracións. Se todos nós temos na casa diferentes versións de clásicos é porque están ilustrados por xente diferente.

X.T.: Os editores evolucionaron nese senso. Un editor que tiven era dos que pensaban que a ilustración tiña que estar supeditada ao texto. Cando lle entreguei o meu traballo díxome que tiña que mostralas ao escritor para ver se daba o visto bo. Teño para min que o labor do editor debería ser o de mediador entre dous artistas: escritor e ilustrador.

A.S.: As veces si que parece iso, que ten máis poder o escritor sobre o ilustrador, cando as forzas deberían de ser parellas.

X.T.: Iso queda ben patente cando na portada do libro só aparece o nome do escritor. Ou, aínda que apareza, ben ves o tamaño do nome do escritor e o tamaño do nome do ilustrador.

K.D.S.: Algúns dos traballos que me impresionaron, cuxo resultado é redondo, que funcionan, se logo falas co escritor e co ilustrador, ves que se coñecen e que manteñen unha comunicación fluída. Saíndo desa simbiose sería como xogarcha as toas, procurar dar coa idea dun tipo ao quen non coñeces nin co que non falaches nunca.

X.T.: Pola miña banda hei de dicir que tiven a inmensa sorte de que me acontecera xusto o contrario. Coñecer tanto, traballar tanto co mesmo escritor, que unha vez que se me ocorren unhas ilustracións falo con el para que desenvolva o texto. É un diálogo onde non podes decantar a autoría para ningún dos dous.

 

Como acontece cos escritores, existe tamén entre os ilustradores o medo á folla en branco?

A.S.: É un medo que sempre está aí. Eu creo que é unha fase máis do proceso: buscar a idea, sufrir un pouco porque non a atopas… É inevitable.

K.D.S.: O tema de que as ideas poden non chegar é falso. Eu lembro a miña experiencia co humor gráfico, onde tes que entregar unha viñeta si ou si todos os días. Cando comecei tiña días nos que tardaba cinco ou seis horas en facer o traballo; agora hai veces que en media hora téñoa rematada. Non é cuestión de que traballes rápido, senón que o cerebro habitúase a responder con máis celeridade, a traballar cando non estás traballando. A xente erroneamente pensa que debuxar é sentarte cun lapis diante da folla, pero realmente o proceso principia con anterioridade; ata que non tes a idea moi clara na cabeza non empezas a debuxalo.

 

 De que xeito inflúen as novas tecnoloxías na ilustración? Hai un uso e abuso das mesmas na ilustración?

K.D.S.: Home, non hai que esquecer que o uso do Photoshop é hoxe en día unha técnica máis.

X.T.: É unha ferramenta máis, ao igual que os pinceis. Como anécdota, nunha ocasión certo xornal reuniunos a varios ilustradores e nos pediron que cada un de nós levásemos un par de libros nosos. Sobre o que levei eu algúns compañeiros preguntaban: “Isto é pastel, non si?”. “Non, é acrílico”, respondíalle outro. En realidade era Photoshop. Permíteche facer o mesmo e manchas menos.

K.D.S.: A ilustración está moi ligada á animación. Agora púxose agora de moda o 3D e moita xente pensa que con saber manexar o Maya* é animador. Non é certo. Para facer animación tes que coñecer as bases da animación; coa ilustración é exactamente o mesmo. Cando erras como creador dáche o mesmo que sexas un xenio coas acuarelas que co Photoshop, as ilustracións non van saír. Cada un escolle a técnica que lle facilite a súa maneira de traballar.

X.T.: Podes contar unha historia co que sexa. O substancial é tela clara.

A.S.: E o importante é a imaxe que chega ó lector, non como estea feita.

K.D.S.: O uso das novas tecnoloxías facilitou moito o traballo, tanto na ilustración como aínda máis na banda deseñada. Permíteche que poidas facer cousas impensábeis anos atrás, como maquetar por ti mesmo. Hai anos pagábase a un impresor por escanear. Agora escaneamos nós e non se nos paga. Éche unha perversión en canto se di que as novas tecnoloxías nos facilitan a vida cando nestes exemplos o que fai moitas veces é complicárnola. Todo isto lévanos a formular a posibilidade de editar por nós mesmos. Cando practicamente es ti quen desenvolve todo o traballo as veces compénsate arriscar uns poucos cartos e converterte en editor. Creo que esta opción cada vez vaise ir vendo cada vez máis, especialmente nestes tempos onde as editoriais están a baixar prezos e a pagar cantidades que se manexaban cando comecei nisto.

A.S.: Eu estou cada vez máis convencida de que deberíamos de tirar por ese camiño. Pero non só nós, senón tamén os escritores.

*Maya – 3D Animation Software (http://usa.autodesk.com/maya/)

 

Neste mundo de constante evolución e innovación tecnolóxica, onde o dixital está gañando terreo ao papel. Como pensades que influirá na ilustración?

K.D.S.: Creo que se manexan predicións catastrofistas. Ao igual que a televisión non matou á radio, nin o cinema ao teatro, o dixital non suplirá o papel. Pode que a prensa ou as revistas cada vez se pasen máis ao dixital, por aforro na demanda de papel e porque as novas tecnoloxías permítenos recibir información máis inmediata, pero nos libros non vexo iso. Unha novela en dixital non ten ningunha vantaxe sobre unha novela en papel. É certo que agora mesmo é máis económico o dixital pero hai que ter en conta a rapidez coa que evolucionan estes aparatos. Non é descabellado afirmar que o trebello onde tes aloxado esa novela en dous ou tres anos vai estar obsoleto, cousa que non ocorre co papel.

A.S.: Penso que o terreo que perdamos no papel o gañamos con creces no dixital. E de todos xeitos hai certos libros que sempre serán de papel.

X.T.: No caso do libro ilustrado sería matar o produto. Estamos ante o espazo onde probablemente o ilustrador teña máis liberdade para exercer o seu traballo. O resultado final é en si un obxecto. Para todos nós o formato do libro é moi importante, necesitamos saber o espazo do que dispoñemos para traballar, e descoñezo se o libro dixital permitiranos iso.

K.D.S.: Se ves os “libros” para o público infantil que se están a vender para dixital, como por exemplo os libros animados, realmente non son libros, son outra cousa, pero libros non. Non é un álbum ou un libro ilustrado, son libros con imaxes, con vídeos, con sons...

Do que si estou seguro é que a eses novos libros chegarán xente dos máis diversos campos, aportando cousas novas, ofrecendo un resultado final que distará moito do que coñecemos hoxe en día como libro ilustrado. A xente que queira seguir lendo ou gozando de libros ilustrados seguirá no papel, do mesmo xeito que a xente que escoita libros sonoros non deixa de ler.

 

Todos vós compatibilizades o labor de ilustración con outros traballos ou con outras disciplinas artísticas. Sería posible vivir hoxe en día exclusivamente da ilustración?

K.D.S.: Cando un empeza nisto da ilustración enfróntase a dúas vertentes: unha sería a de aquel que quere dedicarse por completo á ilustración, e ilustrará todo tipo de produtos; e aqueloutro que ve no seu traballo unha expresión artística onde o inmediato, tanto no económico como no práctico, non vai desvalorizar a calidade do resultado final.

No meu caso, segundo fun avanzando nesta profesión, deixei de publicar libros. A miña intención é querer mellorar todo o realizado con anterioridade, velaí o por que. Iso implica dedicar máis horas, intentar renovarse, desbotar traballos por non estar satisfeito co resultado. Nese senso creo que a urxencia é un erro, xa que os libros precisan dun proceso, un estudo e unha análise. Se tes quince ou vinte días para entregar un traballo a calidade vai -sen dúbida- decaer.

X.T.: Unha pregunta que me fan moito os nenos cando vou a colexios é polo tempo que tardei en ilustrar o libro. Ti contestas, por exemplo, que tres meses. Cando eles parecen quedar satisfeitos coa resposta ti vas e lles preguntas a eles: “E non me preguntades canto tempo me levou pensar as ilustracións?”. Ante iso fican moi sorprendidos. Os nenos, ao igual que moita xente maior, non se decatan dese proceso anterior. Ti necesitas un tempo para fornear ese libro.

A.S.: É un feito que hai quen vive exclusivamente da ilustración.

Pero é certo que nunha gran parte das edicións o traballo do ilustrador está insuficientemente remunerado, e desenvolvido nun tempo insuficiente, e normalmente isto acaba empobrecendo o resultado e devaluando o teu traballo. O difícil é conseguir proxectos que che permitan evolucionar.

Nós temos unha vantaxe sobre os escritores: cobramos ao entregar o encargo. No caso dos escritores os honorarios por norma xeral dependen das ventas do libro.

K.D.S.: A min iso paréceme aberrante. Non é de recibo que os escritores non perciban adiantos polo seu traballo. Se o libro vende, cobra; e se non vende, dáse por pagado porque lle publicaron o libro. Esa postura tan pouco profesional pon moitas trabas para poder vivir da literatura.

 

Un dos grandes problemas que tendes os creadores, tanto os escritores como os ilustradores, é a pouca promoción que se fai dos libros.

K.D.S.: Grande parte do problema está nas subvencións. Os editores cobran e xa case nin se molestan en promocionar as súas obras.

A.S.: Niso a crise vai ser positiva. Fará desaparecer editoriais pero vai depurar o que se publica.

X.T.: O feito de vivir en grande parte da administración o que xera son presas. Acabas cunha cousa e tes que te meter axiña noutra. A política da subvención implica unha política de superprodución, o que leva a non mimar tanto os teus produtos na promoción.

K.D.S.: Eu por suposto non critico as subvencións. Son absolutamente necesarias. Eu estou en contra de como se xestionan esas subvencións. Eu non subvencionaría a produción senón a promoción, para que se venda o que se publica. É que estamos nun punto que incluso as obras premiadas non se promocionan.

X.T.: Algunhas obras miñas promociónanse máis en catalán ou en castelán que en galego. Libros que se reeditan anualmente ou cada dous anos nesas linguas aquí non se coñecen. Os creadores deberíamos dedicarnos precisamente a iso, a crear, e as veces somos nós mesmos os que temos que desenvolver accións de promoción.

K.D.S.: Sobre o que di Xosé Tomás é tamén curioso que noutras lugares onde se venden menos libros exista a figura do representante e aquí non.

 

 Unha boa portada, ao igual que un bo título, poden facer que un libro se venda moito ou pouco. Sodes consciente da responsabilidade do ilustrador nese senso?

K.D.S.: Nós si, os editores non o sei. Eu non falaría só da portada, cando mercas un libro, agás estea plastificado, o que fas é abrilo e follear nel. O primeiro que te entra pola vista son as ilustracións.

A.S.: Totalmente, por iso parece contraditorio que moitas veces non aparezamos na portada e só figure o nome do escritor.

K.D.S.: Tamén faime graza que os editores non se decaten de que o ilustrador está traballando coa maqueta. Moitas veces chantan o logo da editorial ou da colección ou o título enriba da ilustración da portada estragándoa toda.

A.S.: Algunhas editoriais, como Libros del Zorro Rojo, empregan distintos formatos para cada proxecto, o que dá máis liberdade ao ilustrador. Noutros casos o libro pertence a una colección cun deseño preestablecido e hai que traballar sobre a plantilla dese deseño de portada.

 

 O asociacionismo. Vendo todo o que acabades de comentar, cales serían os problemas máis salientables que tedes os ilustradores e como se poden combater?

K.D.S.: Eu, a pesares de estar na fundación da AGPI, abandonei a asociación hai uns oito anos. Saqueime porque a AGPI non cobre os obxectivos cos que naceu.

A AGPI é hoxe en día un clube de amigos da ilustración, e conta con moi poucos ilustradores profesionais. Os obxectivos primordiais que debería de abranguer, como son a baixada de prezos, ter avogados, dignificar o noso traballo... están de lado; parece que o único que interesa é que entre xente na asociación. A AGPI ten que ser unha asociación de profesionais e agora mesmo non o é. Sería como se un estudante de medicina quixera colexiarse do Colexio Oficial de Médicos. Colexiaraste cando exerzas, non antes. Na AGPI podes ser membro se pagas a cota e fas ilustracións, aínda que non publicaras nunca nada.

Realmente faise necesaria unha asociación onde os profesionais poidamos acudir cando teñamos algunha dúbida ou algún problema coa nosa profesión.

X.T.: Eu si son membro da AGPI; pero dende un tempo vexo que a asociación, no caso de non se profesionalizar, pode chegar a un camiño sen saída. Cando comecei nisto, e seguindo un pouco o fío do que falaba Kiko, cando xurdía algún problema ou dúbida recorría a coñecidos. Eles axudábanme, empuxábanme, dábanme azos... Pero se gastas demasiadas enerxías niso acabas un pouco paralizado. Nese senso si que boto en falla axuda dende a asociación.

A.S.: Eu tamén estou nesta asociación, e penso que esta pode e debe poñer máis forza nalgúns dos obxectivos dos que fala Kiko, como a subida de prezos.

En canto a que xente que comeza estea en contacto con profesionais, tamén axuda a que os novos sexan esixentes á hora de aceptar encargos, e isto beneficia ó gremio.

K.D.S.: Tampouco ten moito sentido que, nun gremio onde estamos un feixe de persoas que nos dedicamos á ilustración de xeito profesional, estean ducias de persoas na asociación.

X.T.: Incluso pode prexudicar dalgún xeito a persoa que comeza. Se dende unha editorial te ven ao carón de ilustradores como Xan López Domínguez ou de Xosé Cobas vante esixir quizais un resultado ao que aínda non vas ser capaz de lograr sen un rodaxe previo.

 

 

 

Santiago de Compostela. 2012

 

Buscar en Conversas >

Axenda >

Lun Mar Mer Xov Ven Sab Dom
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Nestes días >

No upcoming event!

Exposicións >

No upcoming event!