Encantados estamos de recibir hoxe a visita do ilustrador e escritor vigués Anxo Fariña. Autor en verdade prolífico, leva agasallando ás súas lectoras e lectores asombrosas e engaiolantes historias dende hai máis de dez anos. Unha actividade que o seu público agradece xa que tamén é normal ver a Anxo percorrendo toda Galicia falando con elas e con eles, e ensinándolles o que se agocha tras os seus textos e tras as súas ilustracións. Non hai que esquecer que o vigués se manexa igual de ben nas dúas beiras creativas, o que dá como resultado libros realmente compactos e sólidos.
Creativamente Anxo Fariña parece ter unha especial atracción polo formato colección, velaí está como resultado os libros de Antón e Pompón, Don Quixote e Breogán ou os incribles Megatoxos. Aínda que as súas apostas fora deste formato non se quedan atrás, como queda reflectido nese premio Merlín e Frei Sarmiento que acadou coa súa novela A chave da Atlántida.
Moitas grazas pola túa visita Anxo!
Detrás dun escritor soe haber un gran lector. Cales foron eses libros e esas lecturas importantes para vostede e que aínda latexan na súa memoria?
Cústame traballo elixir un en concreto. Se penso na miña infancia podo citar: 20.000 Leguas de viaxe submarino, A historia interminable, Charlie e a fábrica de chocolate, O señor dos aneis...
E no caso da ilustración? Fálenos dese primeiro contacto, dese libro ou dese ilustrador do que ficou prendido na súa nenez.
Astérix de Uderzo, e Mortadelo e Filemón de Ibáñez. Uns clásicos da banda deseñada. Podía pasar horas perdido nas súas páxinas.
Vostede desenvolve por igual a faceta de escritor como a de ilustrador. En cal das dúas atópase máis cómodo?
Depende da época. Entre o ano pasado e este, por exemplo, estiven escribindo máis e o resultado foron dúas novelas para xuvenil/adulto. Emporiso, cando as rematei, necesitaba facer algo diferente e comecei unha serie de libros ilustrados para nenos de 3 a 6 anos.
En que momento é consciente de que o libro era o medio a través do cal quería expresarse?
Sempre me encantou inventar e contar historias, e sempre me gustaron os libros. Cando estaba a rematar a universidade escribín e ilustrei o meu primeiro álbum ilustrado Xabi non pode durmir. E aí experimentei o goce de ter eu control sobre toda a historia; tanto o que se podía ler, como o que se podía ver. Co tempo mesmo me ocupei eu de deseñar os meus libros, un xeito de facer o proceso creativo ata o último punto.
Gústanme os libros coma obxectos en si mesmos, como micro-entidades que se poden levar a calquera parte.
E a introducirse creativamente dentro do universo da literatura infantil?
O impulso definitivo para iso aconteceu hai anos despois mentres estudaba. Para poder custearme a universidade traballei como bolseiro nun centro de acollida de menores. Alí descubrín o poder das palabras e das historias.
Cómo lembra eses primeiros pasos no mundo da creación literaria?
Lembro eses primeiros pasos no mundo da creación literaria con moito agarimo. Recordo a ilusión que sentín cando me dixeron que querían publicar o meu primeiro álbum ilustrado. Souben nese intre que necesitaba contar máis e máis historias. Logo chegou o sempre tan sorprendente contacto cos lectores que non fixo máis que confirmar o que eu sentía.
Que é o que busca transmitir coa súa literatura?
Algo tan sinxelo como o pracer pola literatura en si mesma; o goce de ler e deixarse invadir pola historia como se fósemos nós os participantes da mesma.
Por outra banda e, dependendo do libro, hai temas que se repiten nos meus libros: o respecto pola natureza, o amor, a amizade, o mundo dos soños... As veces e premeditado e as veces é algo que xorde espontaneamente.
En que se basea para escribir os seus libros?
Cada libro é diferente e pode nacer dun simple detalle ou unha idea complexa. Unha conversa, unha comida, unha canción escoitada nun lugar recóndito... As historias están aí, agochadas, e so hai que buscar un pouco para atopalas.
Aínda que teño certa devoción polas historias fantásticas, gústame experimentar e probar novos camiños. Proba disto é a última novela que escribín que está baseada nunha vivencia persoal.
Houbo algunha persoa ou algún ilustrador que foron unha influencia importante na súa carreira?
En concreto non. Si que hai moitos pintores ou artistas que me interesan, mais non teñen unha conexión directa coa miña obra.
Cales son os seus ilustradores máis admirados e en que medida teñen agora un peso na súa obra?
Me encantan as pinturas de Klimt o Mattise, os deseños de personaxes de Miyazaki, a expresividade de Dave Mckean o trazo limpo de Taniguchi... Hai tantas persoas con talento! A súa influencia non está tanto no seu estilo ou xeito de pintar ou ilustrar, como no que me inspiran para intentar mellorar o meu traballo.
Antón e Pompón, Don Quixote e Breogán, O Pelelliño, Os Megatoxos… Abondan na súa bibliografía o formato colección. Cal é o por que de traballar deste xeito?
Unha das cousas que máis fascinación me produce a hora de crear é a de construír un universo propio para cada historia. O formato colección me permite explorar e afondar nese universo e nos personaxes que habitan nel.
Seguindo o fío da pregunta anterior, e rachando con esa produción encadeada, acadou o premio Merlín no 2011 con A chave da Atlántida (Xerais). Que significou para vostede gañar ese premio?
Para min, gañar o premio Merlín, foi unha gran alegría, un recoñecemento ao meu traballo como narrador. Ademais, o galardón deume pulos no momento que máis o precisaba, pois acababa de finalizar a miña etapa en A Nosa Terra Edicións e non estaba a pasar por un bo momento.
Falando de A Nosa Terra, vostede tiña publicado unha grande parte do seu traballo aí. Que supuxo o peche da mesma?
O peche da A Nosa Terra Edicións foi para min un golpe moi duro. Doeume ver a persoas moi válidas arrastradas ao baleiro por culpa da falta de escrúpulos duns poucos. Por outra banda, tiven que facerlle fronte á parte menos amable do sector editorial; a loita polos meus dereitos nos xulgados e unha gran débeda económica que nunca recuperei.
Que é o mellor e o peor de ser escritor e ilustrador de libros infantís?
O peor como escritor, tanto ten se o fas para adultos como para rapaces, é a soidade e a incerteza da profesión. Na ilustración acontece o mesmo: non se valora o esforzo que supón cada creación.
O mellor... son tantas cousas que é difícil concretar. Traballar para nenos esixe responsabilidade, pero tamén ofrece liberdade. Iso é o que máis me atrae da miña profesión, a posibilidade de deixar voar a imaxinación e crear o imposible. Desenvolver mundos imaxinarios cos que poidan gozar os rapaces.
Que técnicas e materiais soe empregar á hora de ilustrar?
Para cada libro e para cada franxa de idade trato de adaptar o meu estilo. Combino tanto técnicas dixitais como analóxicas (lapis, acuarelas e tintas). Ultimamente estou a experimentar con apps de debuxo deseñadas para o Ipad. É unha gozada poder ilustrar con gran calidade fóra do estudo e mesmo tomando un café.
Que significa para vostede a profesión de ilustrador?
O certo é que eu non distingo a profesión de escritor da de ilustrador. Quero dicir que para min no fondo todo se resume a contar historias con linguaxes diferentes. Cando me preguntan a que me adico cústame traballo resumir nunha palabra todo o que fago, pois tamén son deseñador, docente en cursos e charlas, creador de contidos educativos...
Mellor ilustrarse ou ilustrar para outros autores?
Prefiro ilustrarme a min mesmo por cuestións prácticas. Cando escribo un texto o normal e que faga bosquexos ao tempo que plasmo as ideas en palabras. Logo, cando chega o momento de facer as ilustracións definitivas, xa teño medio camiño andado e xa sei con exactitude o que quero debuxar. Ilustrando a outros este proceso non me resulta tan natural.
En teoría estamos ante un auxe do libro electrónico. Como ilustrador, en que medida afecta isto ao seu labor profesional?
En teoría non debería afectar moito, pero como todos estes cambios chegan tan rápido, calquera escenario é posible. Creo que o libro electrónico é un formato e por tanto afectará no sentido en que un debe adaptarse a el. Pero iso xa acontece no papel. Eu son un “creador de contidos”, non un produtor. E o libro electrónico precisa de contidos.
Se estivéramos diante da súa mesa de traballo, que veríamos?
Teño catro! Sen contar a mesa pantasma...
Na mesa 1 que é ben grande e con forma de “L” hai: ordenador sobremesa (mac), a tableta dixitalizadora, teclado, rato, escáner A3, impresora, a axenda, un taco de post-it, bonecos varios traídos de viaxes ou agasallados por amigos, unha portalapis de Sargadelos e un par de libros de deseño gráfico.
Na mesa 2 que é unha mesa de debuxo, hai: portaminas, rotuladores varios, goma de borrar, un flexo, papeis con apuntamentos e bosquexos e debuxos do meu último proxecto para os máis cativos da casa: Gliz.
Na mesa 3, a auxiliar: material de pintura, rotuladores, pinceis, botes de pintura, e trebellos varios.
Na mesa 4 hai: outro mac e outra tableta para cando preciso axuda dalgún compañeiro.
A mesa “pantasma” en realidade é calquera mesa. Me refiro a que teño unha manía que é escribir en cafeterías co barullo de fondo. Así que agora (estou nunha mesa pantasma), teño o meu portátil, unha moleskine, o móbil, un rotulador, un café e un vaso de auga.
En que proxectos está a traballar agora?
Teño dous manuscritos que verán a luz para o ano vindeiro. Un é xuvenil e sairá en galego e en castelán ao mesmo tempo. O outro é unha novela a medio camiño entre xuvenil e adulto que sairá, nun principio, só en galego.
Tamén estou a traballar nunha colección infantil que leva por protagonista a un neno-can que se chama Gliz. Un proxecto moi divertido cuns personaxes que espero lle gusten tanto aos cativos como me están gustando a min.
Ah, é xa estou a escribir o sexto libro dos Megatoxos. Aínda non ten título pero podo adiantar que estará ambientado nas nosas costas e nunha famosa batalla naval.