Pouco importa que sexamos sólidos ou espectrais. Dá o mesmo. Venecia toda é unha pantasma. O escritor mexicano Carlos Fuentes deixou escritas estas palabras tras unha visita á cidade das canles. Francisco Castro preséntanos en O segredo de Marco Polo a historia de Marco, un soldado da Venecia do século XIII que camiña coma un espectro por esa cidade que aos seus ollos se alza como unha pantasma. Dominado pola tiranía do pai, a súa vida virará de súpeto cando a ilusión e o amor se solidifican ao seu paso...
Unha magnífica novela para vivir, para soñar e para viaxar.
Tras o éxito o pasado ano do seu libro Chamádeme Simbad chega agora ás librarías a novela O segredo de Marco Polo coa que, unha vez máis, consegue engaiolar ao lector dende as primeiras páxinas.
Eu non son quen de dicir se o libro consegue chegar ou non á xente. Ata o de agora teño constancia de dous tipos de opinións que me transmitiron de xeito xeneralizado algunhas das persoas que leron o texto: unha sería que está moi ben reconstruída a viaxe de Marco Polo, que pola miña parte era un dos retos marcados, o poder transmitir ao lectorado mozo como foi esa viaxe; e o segundo comentario que escoito é que a novela turra moito de interese, que unha vez que empezas tes que ir dun capítulo ao seguinte.
Como comprenderás eu estou encantado.
Que o que lle atraía da figura de Marco Polo e desa Venecia do século XIII para situar a novela nese marco físico e histórico?
A localización xeográfica e temporal é totalmente intencionada. A novela nace un pouco de casualidade, tras ver nunha revista de historia unha reportaxe sobre Marco Polo. Eu escandalízome ao ler que Marco Polo, despois de facer a súa viaxe de todos eses anos, retorna e ninguén cre as súas historias. Como aparece na novela, el era chamado ‘Il Milione’, xa que sempre estaba falando de que na China había millóns de persoas, millóns de barcos, millóns de moedas, etc. A min apetecíame facer un acto de xustiza poética: escribir unha novela onde Marco Polo puidera vivir unha última aventura da man dalguén que si lle cría as historias e ademais ía quedar prendido delas, que sería o outro Marco, o soldado.
E logo está Venecia, sobre a que todos os escritores nalgún ou noutro momento acabamos escribindo. É unha cidade -incluso hoxe- pechada, unha cidade marco, amurallada polo mar. Venecia é como as táboas dun escenario, un lugar onde sempre ten que pasar algo novelesco.
Como en libros anteriores, e especialmente en As palabras da néboa, aparece a busca e o anhelo de liberdade, o rachar cos piares da moral arquetípica occidental: o amor entre persoas de diferentes clases sociais, o despotismo paterno, a rebelión contra o poder establecido...
É a miña teima. Son cousas que aparecen deseguido no meu blogue, nos artigos que asino para prensa… Cando escribimos amosamos as nosas fobias e as nosas filias, as cousas que nos preocupan deste mundo e a forma en que queremos velas. Teño para min que todos os artistas temos que nos posicionar fronte a vida e especialmente a través da arte. Eu creo que a literatura é política, polo tanto vexo normal que esas cuestións estean reflectidas aí.
A liña mestra que desenvolve a trama de O segredo de Marco Polo é o amor: o amor de Marco cara Naia, o amor do Primo Xeneral e Marco Polo para Nicoletta. Como escribiu Jean de La Fontaine, o amor é o factor dominante sobre todas as cousas.
Din polo mundo adiante que o motor é a economía; por suposto que eu non o vexo así. Eu sempre digo que as grandes novelas son novelas de amor, que os grandes poemas son poemas de amor. Moitos dos acontecementos históricos debéronse ao amor. O amor é un dos grandes elementos revolucionarios que temos. Cando un está namorado ten dentro del unha forza que lle axuda a facer a revolución, a cambiar o mundo, tense o espírito máis preparado para desenvolver actos heroicos.
Outorga voz aos personaxes do pobo, eses que teñen unha historia non sobresaínte e que non nos legaron os libros, o que Miguel de Unamuno denominaba ‘Intrahistoria’. Comentaba antes que a literatura é política. Considera que existe cara a súa figura como escritor unha situación de ‘compromiso’?
A literatura fala sempre dos temas de actualidade. Aínda que por exemplo eu estea escribindo sobre a prehistoria o que conte terá moito que ver coa realidade. Polo tanto, a literatura é compromiso co meu tempo.
Fálenos do personaxe de Marco, ese soldado novo subxugado polo férreo control paterno, que vive un espertar á vida. Un rapaz que a única estrela que o guía é a da consecución dos seus soños.
Marco é un personaxe que no fondo segue a ser un adolescente, aínda que sexa un home feito e dereito, pero segue crendo no poder do amor e dos soños. Marco ten a fortuna de atopar un home que materializou o soño de viaxar. El vive unha vida perfectamente deseñada polo seu pai como adoitaba e adoita ser. Hoxe en día, calquera persoa que verbalice a consecución dun soño, que queira atreverse a exercer a súa liberdade soe estar bastante mal visto. Por iso na literatura podemos darlles voz e facer que cumpran os seus soños.
As personaxes femininas dos teus libros son independentes, intelixentes e cunha forte personalidade, e máis falando das épocas onde as sitúas. Se en As palabras da néboa estaba a figura poderosa de Isabel, en O segredo de Marco Polo vemos á principessa Naia ou incluso á Buffana. Isto é algo premeditado ou cobran vida de seu segundo vai avanzando a novela?
Todo é premeditado aínda que un non o premedite. Quero dicir, o que comentas está no meu subconsciente e acaba brotando dalgún xeito. Eu creo que determinados tipos de frases e determinados tipos de cambios postos na boca dunha muller son aínda máis poderosos que ditas por un personaxe masculino. Malia parecer incrible, iso pasa incluso hoxe.
Son novelas de busca e de liberdade e quería que as mulleres protagonizaran ese papel. En As palabras da néboa é moito máis consciente, nesa novela necesitaba unha voz de muller que fora capaz de engaiolar a todo un pobo. En O segredo de Marco Polo a principessa Naia foi collendo forza segundo foi avanzando a novela.
Pouco a pouco vaise perdendo esa voz do narrador, ese alter ego de Francisco Castro que sae das páxinas do libro e bisba ao lector ao oído.
Iso que comentas tamén se perdía en Chamádeme Simbad. Spam, Xeración perdida ou As palabras da néboa son novelas destinadas a un público adulto e son máis experimentais. Si que hai un narrador cunha voz moi forte e onde non pretendo disimular que é a voz do propio autor. Sen embargo, cando escribo para un público que está en formación lectora si é verdade que adopto unha posición máis conservadora e procuro que toda esa transmisión de ideas nazan da propia historia. En Spam buscaba unha crítica dura contra o sistema de control que teñen argallados os estados para anular a liberdade da xente. Neste libro iso mesmo reflíctese na protesta de Marco contra as obrigas que lle impón o seu pai. No fondo é o mesmo discurso pero dirixido a diferentes públicos.
Santiago de Compostela, Setembro do 2010