Festina lente (Xerais), a primeira novela longa de Marcos S. Calveiro, está destinada a convertirse nun dos éxitos literarios do ano. O escritor radicado en Vigo convídanos a coñecer a Compostela do século XV a través da figura de Ambrosio Cavaleiro, un rapaz que chega como aprendiz de encadernador á capital dun Reino de Galicia dominado polo Santo Oficio, unha cidade convertida no centro da fé cristiá cun submundo onde circulan libros prohibidos, asasinatos, linguas perdidas e a busca do misterioso códice dos lavancos.

A vida de Ambrosio Cavaleiro vai transcurrindo ao ritmo que marca o traballo no seu obradoiro da Rúa da Armada e ese misterioso códice que custodian as súas paredes...

A partires da portada e do título de Festina lente, tomados ambos do lema e logo do impresor Aldo Manucio, o lector xa se pode facer unha idea do que vai atopar no libro.

Esta novela trata de imprentas, de libros e tamén reflexa o proceso de creación do libro, festina lente, ese bule amodo. A súa primeira versión fíxena moi rápido e un amigo recomendoume ese bule amodo para darlle outra volta máis ao libro. O libro polo tanto ten esa dupla significativa: o proceso na escrita que lle din e por outra parte ten esa referencia á tipografía e a referencia que poñía Manucio aos libros. O título púxeno ao final, barallei uns cantos e quedei con este.

Intrigas, libros prohibidos, Santo Oficio... de primeiras quen se achegue a Festina lente podería pensar que ten todos os ingredientes dun "best seller".

Todo iso é un pouco circunstancial. O que conto na novela, sobre o cal documenteime moito, son historias reais. Aparecen os gremios que daquela eran moi naturais, coas súas institucións, normas, regulamentos.

As loitas de poder en calquera sociedade ou ambiente pechado como era a Compostela daquel momento estaban á orde do día. Sobre os personaxes, agás o protagonista e un par deles máis que son invención o resto son personaxes reais que nalgún momento existiron, non con esas características que eu lles atribúo, pero aí estaban.

Na primeira versión a intriga non aparecía, apareceu logo como fío conductor e para que non quedase a cousa nunha historia demasiado erudita cos libros, as tipografías, os impresores. que por outra parte é un tema que a min me fascina.

O libro xira desde a nenez ata a morte de Ambrosio Cavaleiro, posiblemente o personaxe máis complexo da túa carreira literaria: homosexual, renega de vivir en sociedade, mantense pechado no seu mundo de libros e no traballo de encadernador en Compostela... Foiche moi complicado artellar ou definir a identidade de Ambrosio?

En Festina lente eu quería contar a historia dun rapaz que chega a Compostela, que se converte nun aprendiz de encadernador e conta a súa existencia, ao que logo, pouco a pouco, vou engadindo máis historias.

Recoñezo que cando comezo un libro non fago ningún esquema previo sobre a historia e os seus personaxes. A personalidade de Ambrosio está forxada pola historia e os feitos que lle van sucedendo. Non penso desde o comezo que vai ser homosexual, misántropo, que odia a todo o mundo e que vai soltando mucazos polas rúas de Compostela. A medida que vai medrando a historia vaime xurdindo esa idea. Ambrosio ten unha parte de Quixote, tolea no seu mundo de libros, vive alleo á realidade e non sabe moi ben o mundo que o arrodea. Pero na novela hai momentos nos que ten que decidir e toma decisións importantes.

Na novela utilizas unha linguaxe da época, con moitos termos cultos e palabras caídas en desuso. A maiores aparecen frases no verbo dos arxinas ou latín dos canteiros. Como foi a confección de todo ese corpus?

É unha necesidade da propia historia. Eu como escritor teño que coidar das miñas ferramentas, que son as palabras. Logo temos unha lingua que ao mellor na fala cotiá está esmorecendo pola influencia do castelán ou porque xa non son necesarias utilizalas e caen en desuso. Cando falo de canteiros ou dunha persoa que no século XVII traballa nas cousas propias do seu oficio, que ten un nome determinado, evidentemente ese nome teño que empregalo. Logo está o sorprendente que é que os canteiros usasen unha linguaxe propia como era o verbo dos arxinas.

En Festina Lente mesturas a trama con pasaxes descritivos, sobre todo da Compostela de finais do XVI e comezos do XVII que é o período onde se desenvolve a historia. Foi doado recrear esa Compostela?

Lin moito e tampouco é que sexa unha época difícil de imaxinar. Compostela era practicamente o que é agora o casco vello, máis reducido incluso; unha cidade onde se se pechaban todas as súas portas quedaba totalmente illada. As rúas aínda non estaban lousadas como hoxe en día. Imaxínate, vacas e demais animais andando polas rúas enlamadas, a xente botando fora as súas necesidades, cun clima chuvioso, peregrinos entrando e saíndo, a insalubridade e a falta de hixiene. todo iso é fácil de evidenciar.

Cando un lector se enfronta a unha novela histórica sempre existe a dúbida sobre que é real e que é inventado.

O que tes que reflectir é verosimilitude a todo o que contas. Eu non fago un manual de historia, eu documéntome e creo unha historia de ficción, é pura literatura. O importante é que sexa verosímil e coherente. Escribo para o lector, non para un catedrático de historia.

Unha historia engaiolante de escasas trescentas páxinas. Non cres que podería alongarse noutras trescentas páxinas máis sen perder un ápice de interese?

Na primeira versión o libro tiña menos páxinas e nunha posterior chegou a ter cincocentas, pero logo tes que facer un pouco labor de peneira senón queres que poda chegar a ser aburrido nalgúns momentos, ou que algúns dos capítulos non teñan o mesmo nivel ou que decaia a trama nalgún momento. Foi un proceso tan arduo en todos estes anos onde houbo cousas que botei, outras que introducín, personaxes que desapareceron. que chegou un momento no que preferín pechala antes de que acabase comigo.

De todos os xeitos, para min, que veño da literatura infantil e xuvenil, é toda unha fazaña chegar a este número de páxinas.

Hai un par de anos houbo un boom de novelas sobre a Guerra Civil mentres que no último ano apareceron publicadas varias novelas sobre a Galicia do século XVI como As palabras da néboa (Galaxia) de Francisco Castro, O frío azul (Sotelo Blanco) de Ramón Caride ou María das Batallas (Galaxia) de Alfredo Conde. Atraíache esta época ou a historia xa naceu neste período?

Eu quería falar nesta novela de libros, de imprentas,. e esta era a época que a historia precisaba, que é cando comeza a haber en Galicia un labor de imprenta estable fora dos típicos impresores transhumantes que chegaban de Castela para facer encargos procedentes da universidade ou dun cabido catedralicio. Por exemplo, en Compostela estaba a imprenta dos Paz que facían traballos a cotío. Por todo isto escollín este momento, pola situación dos impresores en Galicia.

Con Festina lente achégaste por vez primeira á narrativa para adultos. En que mudou a túa escrita neste libro comparándoa cos anteriores?

Cando eu teño unha historia tiro con ela cara adiante. Este é o meu primeiro libro para artellar unha novela, nace antes que calquera dos outros libros que teño publicado. Sen embargo, aquí hai moito do que aprendín escribindo para rapaces: o proceso de edición, corrección,. En todos eses libros para Tambre aprendín moitas das cousas que logo utilicei aquí.

Ás veces penso que quizais, cando escribín aquela primeira versión de hai tres anos, non foi para adiante porque non era o escritor formado con eses libros de literatura xuvenil.

Santiago de Compostela, Xuño do 2008